|
 [ Historia powiatu gostyńskiego ]
[ Miejsca Pamięci Narodowej ]
Historia powiatu gostyńskiego
e wczesnym okresie piastowskim większość terytorium obecnego powiatu gostyńskiego należała do rodu Awdańcow. Początek XIII wieku to moment rozpoczęcia zorganizowanej i planowanej lokacji miast i wsi na ziemi gostyńskiej trwający przez kolejne 150 lat. Na początku XV stulecia odnotowano znaczny rozwój tutejszych grodów, a przede wszystkim miejscowego tkactwa i sukiennictwa. Kolejne kilkaset lat to okres, w którym podstawą utrzymania ludności były: drobne rzemiosło, handel oraz rolnictwo. Miasta i wsie - poza Krobią, która od końca XIII wieku pozostawała we władaniu biskupów poznańskich - stanowiły własność prywatną. W roku 1793 większość obszaru włączono - po opanowaniu tych ziem przez Prusy - w skład powiatu krobskiego (miasta Gostyń, Krobia, Poniec i Piaski). Natomiast Borek i Pogorzelę podporządkowano powiatowi krotoszyńskiemu. Dodatkowo kilka wsi i obszarów dworskich znalazło się w granicach powiatu kościańskiego i śremskiego. W okresie Księstwa Warszawskiego Ziemia Gostyńska weszła w skład podprefektury krobskiej, a po roku 1815 znalazła się w jurysdykcji Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W 1836 roku wszystkie grody otrzymały ordynacje miejskie, co zwiększyło znacznie ich samodzielność. W roku 1887 utworzono powiat gostyński, a siedzibą władz został Gostyń. Odzyskanie wolności nastąpiło w Gostyńskim w pierwszych dniach 1919 roku - 3 stycznia cała władza w powiecie znajdowała się już w rękach polskich. W następnych dniach z Gostynia wyruszył batalion ochotników z Ziemi Gostyńskiej, którzy tworzyli front południowo - zachodni powstania wielkopolskiego. W latach międzywojennych kilkakrotnie dokonywano korekt ówczesnych granic administracyjnych powiatu (ostateczny kształt nadano granicom powiatu w roku 1934, znosząc jednocześnie ustrój miejski w Piaskach - jedynie Pogorzela nadal znajdowała się w granicach powiatu krotoszyńskiego). Głównym źródłem utrzymania mieszkańców pozostawało nadal rolnictwo, rzemiosło i handel. Rozwijał się także przemysł, głównie rolno - spożywczy. Powiat posiadał także rozbudowaną sieć dróg bitych. Początek wojny to dla mieszkańców ziemi gostyńskiej dzień 6 września, kiedy na terytorium powiatu weszły jednostki armii niemieckiej. Już dwa dni później cały obszar znalazł się w granicach III Rzeszy. Był to okres terroru, masowych egzekucji i wysiedleń. W końcu stycznia 1945 roku rejon gostyński został wyzwolony. Kolejna ważna dla powiatu data to rok 1975, kiedy w wyniku reformy administracyjnej powiat gostyński uległ likwidacji, aby 1 stycznia 1999 roku, powrócić, po kolejnej reformie na mapę administracyjną Polski.
Miejsca pamięci narodowej
| Gmina Borek Wielkopolski |  |
 | Tablica pamiątkowa ku czci poległych w II wojnie światowej. Tekst głosi: Nigdy więcej wojny. W hołdzie żołnierzom polskim wszystkich formacji i frontów, więźniom politycznym, członkom ruchu oporu ofiarom barbarzyńskiego najazdu hitlerowskiego na Polskę w dwudziestą rocznicę społeczeństwo ziemi boreckiej. Tablica umieszczona jest na południowej ścianie ratusza. Odsłąnięto ją 1 września 1959 roku. Jej fundatorami byli miejscowi kombatanci. |
| Gmina Gostyń |  |
 | Płyta pamiątkowa na ścianie frontowej ratusza z napisem:Stąd wyszli na szaniec śmierci by nam dać zwycięztwo bohaterowie nasi najdrożsi 21. X. 1939. Tablicę umieszczono w roku 1947. Tekst przygotował ks. Franciszek Olejniczak. |
| Gmina Krobia |  |
 | Na południowej ścianie ratusza 6 stycznia 1959 roku odsłonięto tablicę ufundowaną przez społeczeństwo Krobi i okolicy w hołdzie powstańcom wielkopolskim. Napis głosi: W hołdzie uczestnikom krobskiej kampanii powstańców wielkopolskich 19118/19 społeczeństwo miasta Krobi i okolicy. |
| Gmina Pępowo |  |
 | Na budynku tzw. "szpitalika" przy ul. Powstańców Wlkp. umiesczona jest tablica głosząca: W tym domu zorganizowano ruch wyzwoleńczy spod jarzma pruskiego w powstaniu wielkopolskim 1918/19.
Tablicę ufundowaną przez Gminną Radę Narodową w Pępowie i miejscową Radę Sołecką odsłonięto 11 stycznia 1959 roku. |
| Gmina Piaski |  |
 | Na budynku dawnego szpitala w Piaskach-Marysinie znajduje się tablica upamiętniająca działający tu w roku 1945 oddział radzieckiego szpitala polowego. Tablicę odsłonięto 4 listopada 1986 roku. Jej pełny tekst brzmi: Tu mieścił się w 1945 roku jeden z oddziałów radzieckiego szpitala polowego. Cześć pamięci żołnierzy Armii Radzieckiej zmarłych daleko od rodzinnych stron z ran odniesionych w walce o wolność Polski. |
| Gmina Pogorzela |  |
 | Na cmentarzu katolickim znajduje się mogiłą trzech studentów, zamordowanych przez hitlerowców. Na granitowej płycie wyryto napis: Tu spoczywają trzej nieznani studenci zamordowani przez hitlerowców w X 1939 roku. Nie można ustalić daty wzniesienia obelisku i fundatora. |
| Gmina Poniec |  |
 | Obok Domu Strażaka przy ul. Marszałka Focha w Poniecu w 1994 roku odsłonięto pomnik w hołdzie obrońcom Ojczyzny z 1939 roku. Na płycie przytwierdzonej do kamienia wyryto napis: W hołdzie obrońcom Ojczyzny we wrześniu 1939 roku w 55 rocznicę napaści Niemiec na Polskę mieszkańcy miasta i gminy Poniec. |
|
